درباره زبان فارسی میانه (زبان پهلوی) و دستور آن کتاب‌هایی نوشته و ترجمه شده‌اند. یکی از بهترین کتاب‌هایی که می‌تواند برای دانشجویان زبان‌های باستانی یا علاقه‌مندان به یادگیری زبان فارسی میانه مفید باشد، کتاب دستور زبان فارسی میانه از راستارگویوا است. مترجم نیز در مقدمه خود به این مسئله اشاره کرده و نوشته است: کامل‌ترین کتاب (در زمینه دستور زبان فارسی میانه) همین کتاب است که در سال 1966 میلادی جزو گروه کتب زبان‌های ملل آسیایی و افریقایی توسط آکادمی مسکو منتشر شده است.
معرفی کوتاهی هم (به‌نقل از مقدمه مولف کتاب) درباره این زبان بنویسم؛ باشد که برای خوانندگان وبلاگ سودمند قرار بگیرد: زبان پارسی میانه (پهلوی) نام زبان ادبی و دیوانی ایران در دوره ساسانیان (224-651 میلادی) است. بنیاد این زبان لهجۀ استخری است که مهد و میهن دودمان ساسانیان بوده است. در دوره سلطنت ساسانیان بود که زبان پارسی میانه توسعۀ فراوانی یافت، اما نباید از نظر دور داشت که وجود زبان پهلوی فقط محدود به دوره ساسانیان نبوده، بلکه حدود رواج آن تقریباً از قرن چهارم قبل از میلاد تا قرن هفتم میلادی (در حدود هزار سال) بوده است. پس از قرن هفتم میلادی گرچه این زبان از رسمیت افتاد، ولی مدت چند قرن دیگر بخصوص برای زردشتیان مورد استفادۀ کتابت بود.
در کتاب دستور زبان فارسی میانه می‌خوانیم
بدنه اصلی این کتاب به موضوعات ساختمان کلمه، صرف، و نحو (در کل دستور) در زبان فارسی میانه یا زبان پهلوی می‌پردازد. علاوه بر این موضوعات، پیشگفتار مترجم و مقدمه مولف نیز خواندنی و آموزنده‌اند.
در پیشگفتار مترجم این موضوعات مطرح شده‌اند:
- شرحی کوتاه از زبان‌های ایرانی
- ریشه و منشا زبان‌های ایرانی
- دلایل خویشاوندی زبان‌های ایرانی
- اصطلاح زبان‌های ایرانی
- زبان‌های ایرانی و هندواروپایی
- زبان‌های هندوایرانی
- جدا شدن زبان‌های ایرانی از گروه زبان‌های هند و ایرانی
- مراحل تاریخی زبان‌های ایرانی
- زبان‌های ایرانی باستان
- موجبات تاریخی اختلاف زبان‌های ایرانی باستان
- آثار زبان‌های ایرانی باستان
- ترکیبات صوتی و ساختمان دستوری زبان‌های ایرانی باستان
- اختلاف میان ترکیب صوتی اوستایی و فارسی باستان
- تقدم زبان اوستایی بر فارسی باستان
- زبان‌های ایرانی میانه
- زبان پارتی
- زبان سغدی
- زبان خوارزمی
- زبان سکایی
- زبان باکتریان یا اِتوتُخاری
- معرفی کتاب
مولف نیز در مقدمه خود موضوعات زیر را مورد بحث قرار داده است:
- زبان پارسی میانه (کلیات)
- آثار زبان پارسی میانه
- تاریخچه مطالعه زبان فارسی میانه
- مختصات الفبا
- خصوصیات املا
- آوانویسی و حرف‌نویسی (نقل به حرف)
- صوت‌شناسی (فونتیک)
- تکیه
اطلاعات کتاب
عنوان اصلی: A Grammar for Middle Persian Language
عنوان فارسی: دستور زبان فارسی میانه
مولف: و. س. راستارگویوا (Vera Sergeevna Rastorgueva)
مترجم: دکتر ولی‌الله شادان
ناشر: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
نوبت انتشار: چاپ دوم 1379
موضوع: زبان‌های ایران باستان – زبان پهلوی
تعداد صفحات: 250 صفحه
قیمت: 3500 تومان
کتاب دستور زبان فارسی میانه نخستین‌بار توسط بنیاد فرهنگ ایران در سال 1347 منتشر شد و سپس از چاپ دوم به‌بعد در اختیار انجمن آثار و مفاخر فرهنگی قرار گرفت. این کتاب مدت‌هاست که تجدیدچاپ نمی‌شود و قیمت پایین آن از این جهت است. اگر از چاپ‌های تازه‌تر این کتاب اطلاعی دارید، لطفاً در بخش دیدگاه‌ها بنویسید. چنانچه می‌خواهید با بهترین کتاب‌های فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران آشنا شوید، بخش معرفی کتاب را باز کنید، یا کلیدواژه مدنظرتان را در بخش جست‌وجوی وبلاگ بنویسید.