یکی از متون تاریخی به‌زبان فارسی از قرن ششم هجری، کتاب مجمل التواریخ و القصص است. این کتاب علاوه‌بر تاریخ ایران به تاریخ عالم نیز پرداخته است. متن کتاب درباره ابتدای خلقت تا سال 520 هجری صحبت می‌کند. گاهی نیز در کنار تاریخ، از جغرافیا نیز بحث می‌شود. حکایت‌ها و افسانه‌های تاریخی و محلی هم در این کتاب منعکس شده‌اند.
علامه قزوینی مولف این کتاب را ناشناخته می‌داند و احتمال می‌دهد که وی از اهالی همدان یا اسدآباد باشد. این کتاب بنابر تصریح نویسنده، در سال 520 هجری و در عهد المسترشد عباسی و مصادف با سلطنت سلطان سنجر، سلطان محمود ملکشاه و بهرام غزنوی نوشته شده است. البته شخص دیگری نیز وقایع را تا سال 600 ادامه داده و به متن کتاب افزوده است.
منابع کتاب
مولف این کتاب از منابع زیر برای تالیف تاریخ خود بهره برده است؛ که تعدادی از آنها به‌دست ما نرسیده‌اند و همین مسئله بر اهمیت آن افزوده است:
تاریخ یعقوبی، تاریخ طبری، تاریخ حمزه اصفهانی، تاریخ اصفهان حمزه اصفهانی، اخبار نریمان و سام و کیقباد و افراسیاب از ابوالموید بلخی، همدان‌نامه عبدالرحمن بن عیسی کاتب همدانی، اخبار سهراسف از ابوالموید بلخی، پیروزنامه، سیر و فتوح سلطان سنجر، شاهنامه فردوسی، المعارف، گرساسف‌نامه، سیرالعجم یا سیرالملوک ابن مقفع، عجائب‌الدنیا، عجائب‌العلوم، فرامرزنامه، و… .
فهرست کتاب مجمل التواریخ و القصص
کتاب مجمل التواریخ و القصص از بیست‌وپنج باب تشکیل شده است:
ابواب اول تا هشتم مختصر نوشته شده‌اند و به جدول‌های تاریخی امرا و خلفا اختصاص دارند. باب نهم و دهم درباره تاریخ ایران پیش از اسلام است. ابواب یازدهم تا هجدهم به‌تاریخ ترکان و هندوان و روم و بنی‌اسرائیل و اعراب و انبیاء اختصاص دارد. طولانی‌ترین باب این کتاب، باب نوزدهم آن است و موضوع آن رویدادهای بعد از اسلام تا سال 520 هجری است.
باب بیستم: سلاطین اسلامی معاصر خلفا
باب بیست‌ویکم: القاب پادشاهان
باب بیست‌ودوم: مقابر انبیا و ائمه و خلفا و اهل‌بیت
باب بیست‌وسوم و بیست‌وچهارم: جغرافیا
باب بیست‌وپنجم: موضوعات متفرقه
درباره کتاب
از ویژگی‌های نثری این کتاب می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- متن ساده
- استفاده کم از واژگان عربی
- ایجاز
- استفاده کم از مترادفات و موازنه و سجع
- فراوانی جمله‌های معترضه و حشو
سه دست‌نوشته از این کتاب موجود است که در سده‌های هشتم (نسخۀ برلین)، نهم (نسخۀ پاریس) و یازدهم کتابت شده‌اند. این کتاب نخستین‌بار توسط ملک‌الشعرای بهار تصحیح و در سال 1318 منتشر شد. نسخۀ مبنای تصحیح بهار، نسخۀ پاریس بوده است. بعد از بهار، سیف‌الدین نجم‌آبادی و زیگفرید وبر هم این کتاب را تصحیح کردند. تازه‌ترین تصحیح را هم اکبر نحوی انجام داده است.
دانلود رایگان کتاب مجمل التواریخ و القصص
عنوان: مجمل التواریخ و القصص
مولف: ناشناس
مصحح: ملک‌الشعرای بهار
موضوع: تاریخ
تعداد صفحات: 378 صفحه
حجم فایل کتاب: 2 مگابایت
برای دانلود رایگان کتاب مجمل التواریخ و القصص روی لینک کلیک کنید.