حالا که می‌شود لواشک و کاندوم و جوراب کاکتوسی را آنلاین فروخت، چرا کتاب نفروشیم؟ در این یادداشت کوتاه که به معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی اختصاص یافته، می‌خواهم اندکی دربارۀ این فرصت طلایی صحبت کنم که ناشران و کتاب‌فروش‌ها هنوز به آن چندان حساس نشده‌اند.
سال‌هاست که گسترش اینستاگرام و دسترسی بدون مانع به آن کمک‌حال کسب‌وکارهایی شده است که می‌خواهند دایرۀ خریداران خود را فراتر از یک فروشگاه ببرند. تجربۀ مثبت لباس‌فروش‌ها و… هم باعث شده به‌صورت عینی، اثربخشی این روش فروش را ببینیم. پس چرا کتاب‌فروش‌ها، که این‌روزها جهان‌گیری کرونا و قرنطینه و تعطیلی‌های طولانی بسیاری‌شان را تا مرز نابودی کشانده است، از این تریبون رایگان استفاده نمی‌کنند؟
خب اینجا باید به کم‌رنگ‌شدن فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی هم اشاره کنم. مسلم است که در چنین فضایی بخت با جوراب‌فروش‌ها بیشتر از کتاب‌فروش‌ها یار است! اما شاید بتوان با یک حرکت گروهی سرآغازی نوشت برای تولد مجدد این فرهنگ، و مخاطبان میلیونی شبکه‌های مجازی را به خرید و مطالعۀ کتاب مشتاق‌تر کرد. در ادامه قصد دارم تجربۀ خودم را از معرفی کتاب در بلاگ عقاید یک گرگ و صفحه‌های شخصی‌ام بنویسم، باشد که برای خوانندگان این یادداشت مفید و کاربردی باشد.
چه چیزهایی در معرفی کتاب برای خواننده مهم است؟
در گذر این سال‌ها که تلاش کرده‌ام از بلاگ و توییتر و اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی به معرفی کتاب بپردازم، با دریافت بازخوردها و مداقّه در کلیدواژه‌های پُرتکرار در موتورهای جست‌وجو و… پی برده‌ام که نکته‌های زیر برای کتاب‌جویان مهم است. پس اگر قرار است کتابی را در فضای آنلاین معرفی کنید، بهتر است که متن‌تان مشمول این نکات باشد (اولویت‌بندی ندارد و تا جایی که حافظه‌ام یاری کند می‌نویسم):
- خلاصۀ کتاب؛
- نقد کتاب؛
- قیمت کتاب؛
- اطلاعاتی دربارۀ نویسنده/مترجم؛
- اشاره به ترجمه‌ها و چاپ‌های موجود در بازار کتاب؛
- تعداد صفحات کتاب؛
- نقل‌قول‌ها و جملات معروف کتاب؛
- موضوع/موضوعات کتاب؛
- نظر شخصی معرفی‌کننده؛
- دانلود رایگان کتاب.
معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی؛ چرا و چگونه؟
بالاتر، اندکی دربارۀ چرایی اهمیت معرفی کتاب در شبکه‌های مجازی نوشتم. گویا به این زودی‌ها قرار نیست از سایۀ آزاردهندۀ ویروس کرونا رهایی بیابیم، و تازه بعد از آن هم احتمال بسیار دارد که مزۀ سفارش درازکش با گوشی و تحویل‌گرفتن در منزل چنان زیر دندان مردم جا خوش کرده باشد که بخش عمدۀ خریدها از همین راه ادامه پیدا کند. یکی از مزایای فروش آنلاین کتاب نسبت به دیگر کالاها این است که با مشکل «چیزی که سفارش می‌دی Vs چیزی که تحویل می‌گیری» روبه‌رو نخواهیم بود!
چگونه مخاطب را راضی کنیم که بخشی از درآمد خود را بعد از سال‌ها دوری از کتاب و کتاب‌خوانی و در این شرایط دشوار اقتصادی، به خرید از ما اختصاص دهد؟ این دیگر هنر معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی است که باید بیاموزیم و به کار بگیریم. نکاتی که در بخش پیشین اشاره کردم، تا حدودی روشن‌گر رفتار مخاطب در حوزۀ خرید کتاب بود. پس حالا می‌دانیم که مخاطب ما پیش از انتخاب کتاب به چه مواردی توجه می‌کند. خب بیاییم کمی هم دربارۀ این موارد صحبت کنیم.
نوشتن خلاصۀ کتاب
بهترین راه خلاصه‌نویسی برای معرفی کتاب آن است که ابتدا کتاب را خوانده باشیم و با نکته‌برداری حین مطالعه، متنی در معرفی‌اش بنویسیم. این روش در مقیاس کوچک کاربردی است، اما وقتی صحبت از چندصد و چندهزار جلد کتاب باشد، نمی‌توانیم این روش را عملی بدانیم. من همۀ کتاب‌های معرفی‌شده در بلاگم را پیش از نوشتن یادداشتِ معرفی‌شان می‌خوانم؛ اما روش‌هایی هم هست که بدون مطالعه بتوانیم به مخاطب بگوییم که قرار است در این کتاب چه بخواند.
من در یادداشت‌هایم معمولاً ابتدا به فهرست کتاب (با جزئیات کامل) اشاره می‌کنم تا مخاطبم بداند که این کتاب دربارۀ چیست و نویسنده کدام شاخه‌های این حوزه را در کتابش بررسی کرده است. روش دیگر استفاده از توضیحات نویسنده و ناشر و مترجم است. معمولاً در آغاز هر کتاب، پیشگفتار و مقدمه‌ای به قلم نویسنده، مترجم و یا ناشر چاپ می‌شود.
استفاده از معرفی کوتاهِ چاپ‌شده در پشت جلد کتاب نیز مفید خواهد بود. استفاده از این نوشته‌ها برای نگارش خلاصۀ کتاب کمک‌کننده است. البته بهتر آن است که چکیده‌ای از محتوای کتاب را نیز بنویسیم تا خواننده بهتر با ادبیات کتاب موردنظر آشنا شود. اگر هدفتان معرفی رمان و داستان است، می‌توانید از معرفی‌های دیگران کمک بگیرید و دربارۀ داستان کتاب هم بنویسید. در معرفی مجموعه‌های شعر نیز آوردن نمونه‌هایی از اشعار کتاب می‌تواند جذاب باشد.
نقد کتاب
قرار نیست در یک فرصت کوتاه مانند یادداشت معرفی کتاب به نقد حرفه‌ای آن بپردازید. اگر می‌خواهید نقد کتاب معروفی را بنویسید، یک گوگل ساده می‌تواند به شما کمک کند. اگر هم چنین نیست، از حس و حال خودتان حین مطالعۀ کتاب، بازخورد خریداران پیشین، کتاب‌های دیگر در موضوع مشابه و نظر شخصی‌تان بنویسید. این مسئله بسیار حیاتی است که خواننده بداند هدف شما صرفاً یک معرفی ماشینی نیست و واقعاً می‌خواهید او را با ارزش این کتاب آشنا کنید.
در این قسمت می‌توانید به چاپ‌ها و ترجمه‌های دیگر این کتاب اشاره کرده، با مقایسه‌ای کوتاه از کیفیت ترجمه، توانایی مترجم، سانسور، کیفیت چاپ، قیمت و… مخاطب را همراه کنید.
زندگی‌نامۀ نویسنده/مترجم
این بخش، قسمت آسان کار ماست! در حد چند خط به معرفی نویسنده، کتاب‌های دیگر او و موضوعات مرتبط بپردازید. یک تیر و دو نشان: در یک پست هم علاقه‌مندان به کتاب را جذب می‌کنید و هم آنان را که در پی کسب اطلاعاتی دربارۀ نویسنده‌اند.
دانلود رایگان کتاب
متأسفانه برخلاف لباس و میوه و قابلمه، کتاب را می‌شود رایگان و غیراخلاقی دانلود کرد. من فقط زمانی که کتابی خارج از دایرۀ نشر باشد و هیچ نسخه‌ای جز نسخۀ الکترونیکی آن پیدا نشود، آن را آپلود می‌کنم. با اینکه قراردادن لینک دانلود کتاب‌ها بسیار جذاب و بازدیدپذیر است، اما انجام آن، از نظر من، و حتماً شما، اخلاقی نیست.
جمع‌بندی
اگر یادداشت‌های معرفی کتاب را در بلاگ من دیده باشید، در انتهای هر پست یک چکیده می‌نویسم. در این بخش اطلاعاتی را می‌آورم که به نظرم برای خواننده مفید خواهد بود؛ مانند عنوان کامل کتاب، عنوان اصلی (انگلیسی)، نویسنده، مترجم، ناشر، تعداد صفحات کتاب، نوبت چاپ، سال چاپ، قیمت روز کتاب و موضوعات.
برای اطلاع‌یافتن از موضوعات کتاب و تعداد صفحات و عنوان اصلی به‌صورت دقیق، می‌توانید از شناسنامۀ کتاب استفاده کنید که در همان صفحات آغازین حتماً می‌آید. قیمت روز کتاب هم در سایت‌های فروش آنلاین کتاب آمده است.
تجربه شما از معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی
حضور میلیونی و گستردۀ ایرانیان در شبکه‌های مجازی فرصتی طلایی است. باید قدرش را بدانیم و از آن برای معرفی کتاب استفاده کنیم. در این یادداشت کوتاه سعی کردم در حد تجربه و آگاهی خودم دربارۀ معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی بنویسم. امیدوارم برایتان مفید واقع شده باشد و شما هم از تجربه‌های شخصی خودتان برای من بنویسید. برای آشنایی بیشتر می‌توانید بخش معرفی کتاب وبلاگ عقاید یک گرگ را ببینید.