دادستان مینوی خرد (یا حکم‌ها و رای‌ها مینوی خرد) را از جهت دربرداشتن اندرزها و حکم بسیار می‌توان در عداد اندرزنامه‌های پهلوی به‌شمار آورد. بیشتر نصایح مذکور در این کتاب از نوع اندرزهای دینی است، اما مینوی خرد منحصراً اندرزنامه نیست، بلکه در آن از آفرینش و وقایع اساطیری و معاد و… نیز سخن رفته است. کتاب مینوی خرد دارای یک مقدمه و 62 پرسش و پاسخ است. سوالات از جانب شخصیتی خیالی که «دانا» نامیده شده است مطرح می‌شود و «مینوی خرد» (=روح عقل) به آن‌ها پاسخ می‌دهد.
آن‌چه در بالا خواندیم، بریده‌ای بود از پیشگفتار چاپ اول این کتاب به‌قلم مرحوم استاد احمد تفضلی. این کتاب در ابتدا توسط انتشارات بنیاد فرهنگ ایران در سال 1354 منتشر شد، و سپس در سال‌های گذشته، انتشار آن توسط نشر توس صورت گرفت. اگر دانلود مینوی خرد را مدنظر دارید، به‌احتمال زیاد نسخۀ انتشارات بنیاد فرهنگ ایران را دریافت خواهید کرد. البته که چاپ جدید برتری‌هایی دارید که در ادامه بیشتر درباره‌اش می‌نویسم.
درباره کتاب مینوی خرد
نسخۀ جدید با کوتاه‌نوشتی از کارنامۀ علمی دکتر احمد تفضلی به‌قلم استاد ژاله آموزگار آغاز می‌شود و سپس پیشگفتار چاپ‌های اول تا سوم را می‌خوانیم. آغاز متن کتاب با «مقدمه ناسخ» و «مقدمه مولف» است و بعد از آن متن اندرزنامه مینوی خرد آغاز می‌شود. البته پیش از آن‌که پرسش‌ها و پاسخ‌ها شروع شود، ستایش اورمزد و دین مزدیسنی و خرد (بندهای 1-13)، دربارۀ دانا و کوشش او در خواستاری خرد (14-56)، و تجلی مینوی خرد بر او (57-60) آمده است و بعد پرسش‌های دانا و پاسخ‌های مینوی خرد را می‌خوانیم.
فهرست کتاب مفصل و طولانی است؛ و من این‌جا تنها به ذکر چند نمونه از سوالات بسنده می‌کنم:
- سرنوشت روان پس از مرگ
- دربارۀ زمین‌های شاد و ناشاد
- دربارۀ بهشت و برزخ و دوزخ
- چگونگی آفرینش مخلوقات اورمزد و اهرمن
- خرد و هنر
- دربارۀ درویشی و توانگری و قدرت
- دربارۀ خوراک و پوشاک مردمان
- شادی و غم
- زندگی با بیم و سخن دروغ بهتر است یا مرگ؟
- فهرستی از گناهان
- فهرستی از کارهای نیک
- انواع مردم
- جای هوش و حافظه و تخم مردمان در تن
- ستارگان و خورشید و ماه
- خرد و اهمیت آن
- دربارۀ بزرگ‌ترین کار نیک
این‌ها نمونه‌هایی بودند از مطالب آمده در این کتاب. ویژگی برجسته این کتاب، علاوه‌بر دسترسی به بهترین ترجمه مینوی خرد از دکتر تفضلی، تعلیقاتی است که توسط ایشان به‌صورت پانویس در صفحات، و هم‌چنین در انتهای کتاب آمده است. تعلیقات تفضلی به‌همراه نکاتی که استاد آموزگار بعدها بر آن‌ها افزوده‌اند، بسیار آموزنده و کارگشاست و می‌تواند پاسخ‌گوی سوالات بسیاری از علاقه‌مندان به کتاب‌های متون پهلوی و ادبیات ایران باستان باشد. این کتاب کم‌حجم و ارزان است و به‌نظرم به‌جای دانلود نسخۀ قدیمی آن، بهتر است که نسخۀ کاغذی نشر توس را تهیه و مطالعه کنید.
اطلاعات کتاب
عنوان: مینُویِ خِرَد (ترجمۀ فارسی)
مترجم: احمد تفضلی (به‌کوشش ژاله آموزگار)
ناشر: توس
اولین انتشار: سال 1354 (بنیاد فرهنگ ایران)؛ سال 1379 (نشر توس)
نوبت انتشار: چاپ هشتم 1400
موضوع: اندرزنامه‌های پهلوی – ادبیات زبان پهلوی – آفرینش زردشتی – متون پهلوی
تعداد صفحات: 136 صفحه
قیمت: 40000 تومان
اگر ادبیات ایران باستان برایتان جالب است حتماً باید کتاب مینوی خرد را هم بخوانید. چنان‌چه می‌خواهید با کتاب‌های بیشتری از زبان پهلوی و در کل ادبیات ایران باستان آشنا شوید و کتاب نایاب و کمیاب بازار را دانلود کنید، بخش معرفی کتاب وبلاگ را نگاه کنید و یا در بخش جست‌وجوی وبلاگ، کلیدواژه‌های مدنظرتان را وارد کنید.