جای خالی کتاب‌های عرفانی در بخش معرفی کتاب عقاید یک گرگ خالی بود! اولین عنوان معرفی‌شده کتاب روضه الریاحین در احوال شیخ جام یا ژنده‌پیل خواهد بود. در ادامه کتاب‌های عرفان و تصوف دیگری را هم به‌محض مطالعه، معرفی می‌کنم.
این کتاب درباره زندگی و کرامات شیخ جام نوشته شده و در بخش‌هایی هم به زندگی فرزندانش پرداخته است. فعلا معرفی کتاب روضه الریاحین با مقدمه دکتر حسن نصیری جامی شروع کنیم.
مقدمه کتاب روضه الریاحین
کتابی که پیش روی شماست یکی از آثار برجسته و نام‌آشنا در حوزۀ شیخ جام‌پژوهی به‌شمار می‌رود و اطلاعاتی مهم و مغتنم دربارۀ شیخ جام و فرزندان و فرزندزادگان وی ارائه می‌دهد؛ اثری‌ست خاندانی که هم از احوال و مقامات و کرامات شیخ جام تکریما سخن به‌میان می‌آورد و هم اختصاصا به سیره و احوال فرزندان و اعقابِ نامدار شیخ تا عصر مولف می‌پردازد.
کتاب روضه الریاحین کوششی خانقاهی است در ادامۀ سیر مقامات‌نویسی برای شیخ جام، و طبعا پس از کتاب‌های مقامات ژنده‌پیل سدیدالدین محمد غزنوی و خلاصه المقامات ابوالمکارم جامی قرار می‌گیرد. مسلما در این سیر و ترتیب، فضلِ تقدم با سدیدالدین غزنوی و ابوالمکارم جامی است و بوزجانی از آبشخور آن آثارِ غنی و انباشته از احوال و کرامات شیخ جام بی‌نصیب نبوده و خود نیز بارها با تواضع و ادب به این بهره‌ها و برداشت‌ها اشاره داشته است.
اما آن‌چه کتاب روضه الریاحین را در جایگاهی والاتر و ارجمندتر قرار می‌دهد و به‌مرتبۀ تقدمِ فضل می‌رساند همانا نوجویی و نوآوری مولف است؛ نوجویی در طرح و ساختار و جستن طرحی تازه برای بیان احوال و مقامات شیخ، و نوآوری در ثبت و آوردن اطلاعاتی تازه درباره شیخ و فرزندان وی. بنابراین، روضه الریاحین هم کتاب مقامات شیخ است و هم کتاب خاندانی وی؛ سکه‌ای مغتنم که رویی در سیرۀ ژنده‌پیل دارد و روی دیگر در احوال خاندانی و خانقاهی وی.
کتاب‌های مرتبط با شیخ جام (ژنده‌پیل)
اگر می‌خواهید فقط در یک کتاب با احوالات شیخ جام آشنا شوید، حتما کتاب درویش ستیهنده دکتر شفیعی کدکنی را بخوانید. در این کتاب به‌صورت مجمل، کاملا اطلاعات پایه‌ای لازم گردآوری شده است. از این که کتاب و کتاب روضه الریاحین و دو کتاب دیگر نام‌برده در بالا که بگذریم؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی چند عنوان دیگر در این زمینه منتشر کرده، که می‌توانند پژوهشگران علاقه‌مند به عرفان و تصوف را راهنمایی کنند:
- مفتاح النجات؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر علی فاضل
- روضه المذنبین و جنه المشتاقین؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر علی فاضل
- کنوز الحکمه؛ تصحیح دکتر علی فاضل، مقدمه دکتر حسن نصیری جامی
- سراج السائرین؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر حسن نصیری جامی
- بحار الحقیقه؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر حسن نصیری جامی
- رسالۀ سمرقندیه؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر حسن نصیری جامی
- مقامات منظوم شیخ جام از سراینده‌ای ناشناس
- رساله در اثبات بزرگی شیخ جام، شهاب‌الدن اسماعیل بن احمد جام
- حدیقه الحقیقه، قطب‌الدین محمد بن مطهر بن احمد جام
معرفی کتاب روضه الریاحین
بخشی از کتاب در ابتدا به‌معرفی درویش‌علی بوزجانی و آثار او اختصاص یافته است. سپس وارد متن کتاب روضه الریاحین می‌شویم که از 3 بخش کلی تشکیل شده: یک مقدمه و 2 مقصد.
مقدمه مشتمل بر چهار فصل است: در بیان حاجت به صحبت پیران کامل – در بیان معنی کرامت و اقسام آن – در بیان معنی ولی و ولایت و علامت آن – در بیان اوصاف ولی. بعد از مقدمه، نوبت به دو مقصد کتاب روضه الریاحین می‌رسد. مقصد اول در بیان احوال و مقامات و خوارق عادات و حکایات شیخ جام است و مقصد دوم در شرح فضایل و شمایل و حالات و کرامات اولاد شیخ.
عنوان کامل کتاب این است: روضه الریاحین در احوال شیخ جام (ژنده‌پیل) و فرزندان و اعقاب وی. همان‌طور که اشاره شد، مولف این کتاب درویش‌علی بوزجانی است و کار تصحیح و تعلیقات آن را دکتر حسن نصیری جامی برعهده داشته است. این کتاب توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی روانه بازار کتاب شده است. قیمت کتاب روضه الریاحین در چاپ اول (سال 1396) 35000 تومان بوده است.
امیدوارم از این معرفی کتاب هم استفاده کرده باشید. حتما در ادامه کتاب‌های عرفان و تصوف دیگری را هم معرفی خواهم کرد. لطفا در بخش دیدگاه‌ها درباره یادداشت‌های معرفی کتاب وبلاگ صحبت کنید و بگویید به‌نظر شما چه تغییراتی می‌تواند به مفیدترشدن این یادداشت‌ها کمک کند.