معرفی فیلم خاطرات استارداست [۱۹۸۰] Stardust Memories

فیلم خاطرات استارداست یا خاطرات هتل استارداست وودی آلن را با عناوین دیگری هم ترجمه کرده‌اند؛ اما با توجه به این‌که «استارداست» نام هتلی در فیلم است، به‌نظرم بهترین همین خاطرات استارداست یا خاطرات هتل استارداست باشد. به‌هرحال، در این یادداشت می‌خواهیم درباره داستان فیلم Stardust Memories 1980 عالی‌جناب وودی آلن و حواشی آن صحبت کنیم.

داستان فیلم خاطرات استارداست

این فیلم کمدی-درام به‌صورت سیاه و سفید در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۰ اکران شد. شروع فیلم با حرکت دو قطار در موازات هم به‌سوی محل دفع زباله است. اندکی بعد مشخص می‌شود که این صحنه در واقع سکانسی از یک فیلم به‌کارگردانی سندی بیتز (Sandy Bates) با هنرمندی وودی آلن است. در سکانس بعد عوامل فیلم درباره بد بودن آن صحبت می‌کنند و کم‌کم وارد زندگی آقای بیتز می‌شویم.

سندی بیتز کارگردان بزرگی است و قرار است مراسمی برای بزرگداشت او برگذار شود. در حین این جشنواره، مرز واقعیت و فیلم محو و محوتر می‌شود و تا انتها مخاطب نمی‌داند که کدام سکانس‌ها واقعی و کدام‌ها بخشی از یک فیلم هستند.

درباره فیلم خاطرات هتل استارداست

نویسنده و کارگردان: وودی آلن

امتیاز آی‌ام‌دی‌بی: ۷.۳ از ۱۰

سبک: کمدی – درام

زمان اکران: ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۰

مدت زمان: ۸۸ دقیقه

بودجه تولید: ۱۰ میلیون دلار

فروش گیشه: اندکی بیش از ۱۰ میلیون دلار

بازیگران: در این فیلم ۱۴۸ بازیگر ایفای نقش کرده‌اند. شخصیت‌های اصلی فیلم خاطرات استارداست این‌ها هستند: وودی آلن (سندی بیتز)، شارلوت رمپلینگ (دوری)، جسیکا هارپر (دیزی)، ماری-کریستین بارو (ایزابل)، تونی رابرتس، دانیل استرن، ایمی رایت، شارون استون، لئوناردو چیمینو.

نکات جالب و حواشی فیلم Stardust Memories

• وقتی از وودی آلن خواستند که فیلم‌های محبوب خود را از کارنامۀ هنری‌اش انتخاب کند، یکی از فیلم‌ها خاطرات استارداست بود.
• در این فیلم شارون استون برای اولین‌بار بازیگری را تجربه کرد. در همکاری وودی آلن و شارون استون، او نقش کوتاه دختر زیبا در قطار را بازی می‌کرد!
• این فیلم در سال ۱۹۸۱ نامزد دریافت جایزه انجمن نویسندگان آمریکا برای بهترین فیلم‌نامۀ کمدی شد.
• فیلم خاطرات استارداست تقلیدی طنزگونه از فیلم ½۸ فدریکو فلینی است.
• در این فیلم از ترانه جَز فوق‌العاده زیبای Stardust از لوئیس آرمسترانگ استفاده شده است. این ترانه را می‌توانید از کانال تلگرام رحمان نقی‌زاده دانلود کنید.
• در این فیلم مفاهیمی مانند عشق، مذهب، خدا، فلسفه، روان‌شناسی، نمادشناسی، معنای زندگی و مرگ، نقش شانس در زندگی و… مطرح می‌شود. شاید بتوان فیلم امتیاز نهایی (۲۰۰۵) وودی آلن را در ادامۀ مفاهیم مطرح‌شده در این فیلم دانست.
• بازیگر ایرانی فیلم وودی آلن کیست؟! در اطلاعات این فیلم و در بخش زبان‌ها، علاوه‌بر انگلیسی و فرانسوی، فارسی هم دیده می‌شود. به‌این‌خاطر که در سکانسی از فیلم یک بازیگر ایرانی (که اطلاعات موثقی درباره او پیدا نکردم) مونولوگ «وای! این بابا واقعا یه جادوگره!» را بیان می‌کند.
• راجر ایبرت به این فیلم ۲ از ۴ ستاره داده و آن را «ناامیدکننده» توصیف کرده بود. او معتقد بود که فیلم به ایده‌های بزرگ‌تری نیاز داشت تا صحنه‌های پراکنده‌اش را به یک مضمون والاتر برساند.
• منتقدان در نقد فیلم خاطرات استارداست به دو گروه تقسیم شده بودند؛ گروهی آن را بد توصیف می‌کردند، و گروهی دیگر خنده‌دار بودن آن را دلیل موفقیتش می‌دانستند.
• در سال ۲۰۱۳ خوانندگان نشریه گاردین این فیلم را به‌عنوان هشتمین فیلم برتر وودی آلن انتخاب کردند.
• در این مقاله ۱۰ فیلم برتر وودی آلن از این قرار معرفی شده است: ۱۰. فیلم اسلیپر ۹. فیلم نیمه‌شب در پاریس ۸. فیلم خاطرات هتل استارداست ۷. فیلم عشق و مرگ ۶. فیلم پول را بردار و فرار کن ۵. فیلم برادوی دنی رز ۴. فیلم هانا و خواهرانش ۳. فیلم جنایت و جنحه ۲. فیلم آنی هال ۱. فیلم منهتن
• در سال ۱۹۸۰ وودی آلن نامزد بهترین بازیگر مرد در جشنواره Jupiter Awards شد.
• منتقدان اعتقاد داشتند که این فیلم درباره زندگی وودی آلن است. اما آلن اتوبیوگرافی بودن این فیلم را به‌شدت تکذیب کرد.
• فیلم خاطرات استارداست تنها فیلم وودی آلن در حد فاصل اسلیپر ۱۹۷۳ تا معمای قتل منهتن ۱۹۹۳ است که در آن نه دایان کیتون حضور داشته و نه میا فارو.
• بعد از فیلم آنی هال ۱۹۷۷، این دومین‌بار بود که جوآن نیومن نقش مادر وودی آلن را ایفا می‌کرد.
• در این فیلم وودی آلن اصطلاح روان‌شناسی Ozymandias Melancholia یا مالیخولیای اوزی‌ماندیاس (سودازدگی فناپذیری) را ابداع می‌کند. این اصطلاح اشاره دارد به فکر و خیال درباره از بین رفتن انسان و فراموش شدن آثار خلق‌شده توسط او. وودی آلن یک بار دیگر در فیلم تقدیم به رم با عشق ۲۰۱۲ نیز از این اصطلاح استفاده می‌کند.
• اوزیماندیاس در واقع نام فرعون مصر، رامسس دوم، است. شاعر رومانتیک انگلیسی، پرسی بیش شلی، در شعری درباره او می‌نویسد: «نام من اوزیماندیاس است؛ شاه شاهان / ای توان‌مندان به آثارم بنگرید و نومید شوید!» و وودی آلن نیز از این شعر برای خلق این اصطلاح بهره گرفته است. فکر کنم توضیحات و شعر برای درک مفهوم آن کافی باشد.

دیالوگ‌های به‌یادماندنی این فیلم

یک.

• تو یه کمدین هستی. می‌خوای یه خدمت واقعی به بشریت بکنی؟ جوک‌های خنده‌دارتری تعریف کن!

دو.

• من مطلع شدم که شما تو دانشگاه فلسفه خوندید.
• نه، این حقیقت نداره. من فقط یه واحد فلسفه اگزیستانسیال تو دانشگاه نیویورک برداشتم، و تو امتحان نهایی اونا به من ۱۰ تا سوال دادن و من نتونستم حتی یکی‌شون رو هم جواب بدم. می‌دونی، من برگه رو سفید تحویل دادم و نمره ۱۰۰ گرفتم!

سه.

• مردم فکر می‌کنن که من خودپسند و خودشیفته‌ام، ولی این حقیقت نداره. من… حقیقت اینه که، اگر من با یه شخصیت اساطیری یونان شناخته می‌شدم، اون شخصیت «نارسیس» نبود.
• چه‌کسی بود؟
• زئوس!

چهار.

• از دید تو من یه ناخداباورم. از منظر خدا، من یه مخالف وفادارم.

پنج.

• تو نمی‌تونی زندگی رو کنترل کنی؛ نتیجه‌ش خوب نمی‌شه. فقط هنره که می‌تونی کنترلش کنی. هنر و خودارضایی. دو مقوله‌ای که من توشون کاملا استادم!

نگاه پایانی

در این یادداشت معرفی فیلم سعی کردم به تمام زوایای فیلم خاطرات استارداست بپردازم. اگر این یادداشت را پسندیده‌اید، سری هم به یادداشت مفصل‌تر معرفی فیلم‌های وودی آلن بزنید و با تمام فیلم‌های عالی‌جناب آشنا شوید.