«آقایان! ایوان ایلیچ هم مُرد.» داستان کتاب مرگ ایوان ایلیچ با مرگ ایوان ایلیچ آغاز می‌شود! نویسنده در همان ابتدای کار، پایان داستان ایوان ایلیچ را در اختیار ما قرار می‌دهد: او خواهد مُرد. اما چگونه؟ در ادامۀ مسیر این رمان کوتاه، بار دیگر به آغاز زندگی ایوان بازمی‌گردیم و با او هم‌مسیر می‌شویم تا حلقۀ گمشده مرگ او را بیابیم.
قاضی روس، که زندگی‌اش تمام بر پایۀ برنامه‌ریزی و موفقیت ساخته شده، ناگهان خود را درگیر بیماری لاعلاجی می‌بیند که ذره ذره وجود او را از درون می‌بلعد و تا او را از دنیا نبرد آرام نمی‌گیرد. نگاه راوی دانای کل، ما را با شخصیت‌هایی آشنا می‌کند که هرکدام در این داستان مرگ، مصیبت خاص خود را تجربه می‌کنند. ایوان ایلیچ از زمان پیدایی بیماری‌اش، تا آنِ مرگ، مدام عینک خود را تغییر می‌دهد و نگاهی تازه به مرگ خویش می‌اندازد. خانواده و دوستان و پزشکان و… هم هرکدام در این راه با او برخورد می‌کنند.
قرار است بعدها رمان مرگ ایوان ایلیچ را در فهرست کتاب‌هایی درباره مرگ بار دیگر معرفی کنم. اینجا نیز بخشی از داستان را نوشتم؛ آن اندازه که آشنا شوید، و نه آن‌قدر که داستان را برایتان لوث کنم. در ادامه نیز بیشتر درباره جزئیات حواشی کتاب خواهم نوشت.
بهترین ترجمه کتاب مرگ ایوان ایلیچ کدام است؟
این سوال همیشه زمین‌گیرم می‌کند! چطور می‌شود بهترین ترجمه از کتابی را انتخاب کرد، بدون آن‌که به کتاب زبان اصلی دسترسی، و به زبان اصلی آشنایی داشته باشی؟ تنها کمکی که می‌توانم بکنم این است که بگویم من ترجمۀ سروش حبیبی را کامل می‌دانم و اگر کسی از من بخواهد بهترین ترجمه مرگ ایوان ایلیچ را به او معرفی کنم، همین نسخه را پیش رویش قرار می‌دهم. ترجمۀ حبیبی کتاب اصلی در این یادداشت است و در انتها کامل‌تر درباره‌اش خواهم نوشت؛ با این حال، برای دوستانی که می‌خواهند با دیگر ترجمه‌ها نیز آشنا شوند، نسخه‌های موجود در بازار را می‌نویسم. انصافاً هم انتخاب بهترین ترجمه این کتاب کار سختی است؛ چراکه مترجمان نام‌آشنا و زبردست ادبیات روس دست به ترجمه مرگ ایوان ایلیچ زده‌اند.
نویسنده: لئون تالستوی
- مترجم: صالح حسینی
- ناشر: نیلوفر
- نوبت انتشار: چاپ ششم ۱۴۰۰
- قیمت: ۳۰۰۰۰ تومان
نویسنده: لئو تولستوی
- مترجم: تیمور قادری
- ناشر: مهتاب
- نوبت انتشار: چاپ دوم ۱۴۰۱
- قیمت: ۶۰۰۰۰ تومان
نویسنده: لئون تولستوی
- مترجم: کاظم انصاری
- ناشر: جامی (مصدق)
- نوبت انتشار: چاپ چهارم ۱۳۹۹
- قیمت: ۷۵۰۰۰ تومان
نویسنده: لئو تولستوی
- مترجم: کیومرث پارسای
- ناشر: تمدن علمی
- نوبت انتشار: چاپ سوم ۱۴۰۰
- قیمت: ۵۰۰۰۰ تومان
نویسنده: لیِف تالستوی
- مترجم: رضی هیرمندی
- ناشر: وال
- نوبت انتشار: چاپ اول ۱۳۹۷
- قیمت: ۳۰۰۰۰ تومان
نویسنده: لئو تولستوی
- مترجم: یوسف قنبر
- ناشر: کتابسرای میردشتی
- نوبت انتشار: چاپ دوم ۱۴۰۰
- قیمت: ۲۶۵۰۰ تومان
نویسنده: لِف تالستوی
- مترجم: حمیدرضا آتش‌برآب
- ناشر: هرمس
- نوبت انتشار: چاپ سوم ۱۳۹۶
- قیمت: ۱۲۰۰۰ تومان
شما کدام ترجمه را خوانده‌اید و پیشنهاد می‌کنید که دیگران هم همان ترجمه را تهیه کنند و بخوانند؟
جملاتی از کتاب مرگ ایوان ایلیچ
و ناگهان مسئله به‌صورت دیگری برایش مطرح شد. با خود گفت: «آپاندیس، کلیۀ از جا کنده شده و سرگردان؟ نخیر، صحبت این چیزها نیست. صحبت از زندگی… و مرگ است. پیش از این زندگی بود، ولی دارد می‌رود. می‌رود و من نمی‌توانم نگهش دارم. چه فایده که خودم را گول بزنم؟ مگر همه نمی‌بینند که دارم می‌میرم؟ برای همه مسلم است، فقط خود منم که بی‌خبرم. صحبت فقط بر سر این است که مرگ کی سر می‌رسد. چند هفته یا چند روز دیگر، و چه بسا همین الان. تا حالا روشنایی بود و یک‌دفعه تاریکی می‌آید. تا حالا اینجا بودم اما می‌روم آن‌جا. ولی کجا؟» لرزۀ سرمایی سراپایش را فراگرفت. نفسش بند آمد. فقط صدای تپش قلبش را می‌شنید.
«وقتی من نباشم، چه چیز خواهد بود؟ هیچ‌چیز نخواهد بود. من کجا خواهم بود؟ یعنی مرگ همین است؟ نه، نمی‌خواهم!»
ایوان ایلیچ می‌دید که دارد می‌میرد و احساس درماندگی دست از سرش برنمی‌داشت.
آخر چه‌طور شد که به اینجا رسیدم؟ چرا؟ این ممکن نیست! چه‌طور ممکن است که زندگی این‌قدر پوچ و بی‌معنا و پلید باشد. حالا گیرم زندگی همین‌قدر نفرت‌آور و بی‌معناست! من چرا باید بمیرم، آن هم با این‌همه زجر و در این فلاکت؟ اینجا چیزی هست که من نمی‌فهمم!
اطلاعات کتاب
عنوان: مرگ ایوان ایلیچ
نویسنده: لیو تالستوی (Lev Nikolaevich Tolstoi)
مترجم: سروش حبیبی
ناشر: چشمه
اولین انتشار: پاییز ۱۳۸۹
نوبت انتشار: چاپ ۲۲ سال ۱۴۰۱
موضوع: ادبیات روسیه قرن نوزدهم – رمان روسی
تعداد صفحات: ۱۰۴ صفحه
قیمت: ۴۲۰۰۰ تومان
سروش حبیبی کتاب مرگ ایوان ایلیچ را از زبان روسی به فارسی برگردانده است. این کتاب ترجمۀ جلد سوم از کتاب ۱۴ جلدی مجموعه آثار تالستوی است. برای آشنایی با بهترین رمان‌های ایران و جهان وارد بخش معرفی کتاب وبلاگ شوید.