معرفی کتاب کلیات سبک‌شناسی شمیسا قرار است یادداشت کوتاهی باشد، چه اگر می‌خواستم خلاصه‌ای از مفاهیم مطرح‌شده در این کتاب را بیاورم سخن به درازا می‌کشید، و آن منفعتی که در مطالعۀ خود کتاب هست در یک نوشتۀ وبلاگی چندان به‌دست نمی‌آید. کامل‌بودن آموزش‌های این کتاب و نثر روان و شیوا و استادانۀ دکتر شمیسا باعث می‌شود که این کتاب، و دو جلد بعدی‌اش: سبک‌شناسی شعر و سبک‌شناسی نثر، از کتب الزامی برای کتاب‌خانۀ هر دانشجوی زبان و ادبیات فارسی و هم‌چنین علاقه‌مندان به یادگیری اصولی این زبان باشد.
پیش از خرید کتاب سبک‌شناسی ابتدا نگاهی به فهرست این کتاب و موضوعات آمده در آن نگاهی بیندازید. من این‌جا فهرست را کامل می‌نویسم که بدانید چه مفاهیمی در این کتاب آموزش داده شده است.
فهرست کتاب کلیات سبک‌شناسی
کتاب کلیات سبک‌شناسی از 9 فصل تشکیل شده است. در انتهای هر فصل هم بخشی با عنوان «تمرینات» آمده تا دانشجویان بتوانند آموخته‌های خود را فصل به فصل بسنجند و در صورت نیاز فصل را یک بار دیگر دقیق‌تر بخوانند.
این هم عناوین فصل‌ها و زیرمجموعه‌هایشان:
فصل اول: تعاریف سبک
دشواری تعریف سبک
کوشش در تعریف سبک
نگرش خاص
گزینش
عدول از هنجار
هنجارگریزی
زبان معیار
فصل دوم: توضیحاتی دربارۀ تعاریف سه‌گانه
اتحاد سه تعریف
رفع شبهه
لوگوس، رابطۀ اندیشه و زبان
نظر مولانا دربارۀ لوگوس
علم بیان، نوعی سبک‌شناسی
نمونه‌هایی از بیان شب و روز شدن در گرشاسپنامه و شاهنامه
نُرم و انحراف از آن
نظر ریفاتر دربارۀ نُرم
باز هم دربارۀ سبک
فصل سوم: مفاهیم سبک
مقدمه
سبک دوره
سبک شخصی یا فردی
سبک ادبی
فصل چهارم: برخی دیگر از مسائل مربوط به مفاهیم سه‌گانۀ سبک
مختصّات سبکی
اضطراب سبک
نظم و شعر
فرق سبک ادبی با سبک‌های دیگر
انشانویسی یا آیین نگارش
سبک‌شناسی و تصحیح متون
مقایسۀ چند اثر متحدالمضمون
فصل پنجم: مکاتب سبک‌شناسی
سبک‌شناسی ادبی و سبک‌شناسی زبانشناختی
دو جریان مهم در سبک‌شناسی جدید
سبک‌شناسی توصیفی
سبک‌شناسی تکوینی
نظر من دربارۀ روش اسپیتزر
سبک‌شناسی نقش‌گرا
سبک‌شناسی ساختگرا
سبک‌شناسی تاثری
سبک‌شناسی ریفاتر
فرمالیسم روسی
آرای بارت
نظریۀ کنش کلامی
فصل ششم: سبک و سبک‌شناسی در ایران
مقدمه
مفهوم سبک در آثار قدما
نمونه‌یی از بحث‌های سبکی خان آرزو
سبک‌شناسی بهار
فصل هفتم: روش بررسی سبک‌شناختی متون
سطح زبانی
سطح آوایی یا سبک‌شناسی آواها
سطح لغوی یا سبک‌شناسی واژه‌ها
سطح نحوی یا سبک‌شناسی جمله
سطح فکری
سطح ادبی
مقایسۀ سبک‌شناسانۀ غزلی از حافظ و سعدی
(در این بخش از کتاب کلیات سبک‌شناسی دکتر شمیسا دو غزل از حافظ و سعدی را با هم مقایسه کرده‌اند و این مقایسه برای دانشجویان زبان و ادبیات فارسی بسیار مفید خواهد بود. گمان می‌کنم این مقایسه بخشی از مقالۀ دکتر باشد.)
فصل هشتم: مختصّات زبانی فارسی کهن
این فصل کتاب از 3 بخش تشکیل شد: مختصات آوایی، مختصات لغوی، و مختصات نحوی. گمان می‌کنم آنچه در این فصل آمده، به‌تفصیل در آغاز کتاب سبک خراسانی در شعر فارسی دکتر محجوب آمده باشد. جزئیات فصل هشتم کتاب کلیات سبک‌شناسی بسیار زیاد است؛ در ادامه نمونه‌هایی را ذکر می‌کنم:
الف اطلاق یا اشباع
صامت میانجی
مسائل کهن عروضی
تلفظ‌های قدیمی
اِست به‌کسر اول
تلفظ ذال به‌جای دال
اسکان ضمیر
اماله
وجود دو تلفظ مختلف از یک واژه
تغییر در تلفظ کلمات عربی
انتقادات شمس قیس رازی
استعمال لغات پهلوی
استعمال لغات مهجور فارسی
معانی حروف اضافه
املای کهن کلمات
لغات مرسوم هر دوره
آوردن واو عطف در آغاز کلام
انواع «ی»
حرف اضافۀ مضاعف
انواع «را»
مطابقۀ صفت و موصوف
جابه‌جایی صفت
فعل مجهول
فعل دعایی
فعل نقل حکایت
لازم و متعدّی
افعال غریب و مهجور
فصل نهم: فرهنگ سبک‌شناسی
این فصل به فرهنگ فارسی – انگلیسی کلمات و عبارات و اصطلاحات مرتبط با سبک‌شناسی اختصاص دارد. دکتر شمیسا ضمن آوردن معادل‌های فارسی اصطلاحات، توضیحی نیز بر هر اصطلاح نوشته‌اند که می‌تواند بسیار راهگشا و آموزنده باشد.
انتهای کتاب
در پایان کتاب کلیات سبک‌شناسی فهرست‌ها و راهنماها آمده است: راهنمای جواب تمرینات، لغتنامه، معادل لغات و اصطلاحات غربی، نمایه اصطلاحات، نمایه کلمه‌ها و تعبیرها، نمایه اشخاص، نمایه کتاب‌ها و نشریات، فهرست برخی از مآخذ.
نگاه آخر
عنوان: کلیات سبک‌شناسی
نویسنده: دکتر سیروس شمیسا
ناشر: نشر میترا
وضعیت ویراست: ویراست دوم
نوبت چاپ: چاپ پنجم از ویراست دوم: بهار 1395
قیمت: 22500 تومان
تعداد صفحات: 472 صفحه
موضوعات: ادبیات فارسی، سبک‌شناسی
امیدوارم یادداشت معرفی کتاب کلیات سبک‌شناسی برایتان مفید باشد. اگر نگاهی به بخش معرفی کتاب وبلاگ عقاید یک گرگ بیندازید با کتاب‌های دیگری در زمینۀ سبک‌شناسی و دیگر زمینه‌های زبان و ادبیات فارسی آشنا خواهید شد. مشتاق خواندن توصیه‌های شما برای بهتر نوشتن معرفی‌ها هستم.