یکی از جالب‌ترین کتاب‌هایی که این چندوقت خوانده‌ام، کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی بوده است. این کتاب برای دانشجویانی تالیف شده که در امتحان نقد ادبی با مشکل مواجه می‌شوند و نمی‌دانند نقد یک شعر یا داستان را سر جلسه آزمون از کجا و چگونه شروع کنند. در ادامه به معرفی کامل‌تر کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی می‌پردازیم.
سخنی از نویسندگان کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی
کسی که به‌منظور آمادگی در امتحان یا برای کسب لذت به مطالعه می‌پردازد، در هردو مورد با یک مشکل اساسی مواجه می‌شود. چگونه باید متن ادبی را درک کرد و نسبت به آن واکنش داد؟ همان‌طور که دانشجویان رشته ادبیات می‌دانند، ممکن است کسی کتابی را بارها بخواند، اما باز هم احساس سردرگمی کند و نداند درباره آن چگونه سخن بگوید. البته یکی از راه‌های مناسب این است که نظر فرد دیگری را درباره متن جویا شوید. اما اگر بتوانید در مورد تمام کتاب‌هایی که برای مطالعه برمی‌گزینید، یا به‌صورت کتاب درسی برای شما درنظر گرفته شده واکنش تحلیلی نشان دهید به نتیجۀ مطلوب‌تری می‌رسید.
هدف کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی این است که مهارت تفکر نقد و بررسی کتاب را در خواننده افزایش دهد و راه‌های عملی را برای مطالعه و درک و تحلیل ادبیات پیش روی او قرار دهد. نویسندگان این کتاب کوشیده‌اند دیدگاه گسترده‌تری درباره متون مورد مطالعه و به‌طور کلی درباره ادبیات به شما ارائه دهند، تا دانشجویان بتوانند به‌طور مستقل متنی را نقد و بررسی کنند و دیدگاه خود را برای تحلیل و تفسیر متن به‌کار گیرند. بنابراین، برخلاف بیش‌تر کتاب‌های نقد ادبی که نظر دیگران را درباره یک متن به خواننده تحمیل می‌کنند، نویسندگان کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی کوشیده‌اند به خوانندگان بیاموزند چگونه خود به یک متن بیندیشند و به درک و تحلیل ادبیات بپردازند و درنهایت بتوانند بر کتاب‌ها و متون ادبی نقد بنویسند.
کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی درباره چیست؟
این کتاب از 3 بخش عمده تشکیل شده است: شعر، نثر و نمایشنامه.
بخش شعر از 8 فصل تشکیل شده: نقد عملی چیست؟ – درک شعر – چند نمونه از درک شعر – تنظیم پاسخ تحلیلی – بحث در مورد یکی از جزئیات شعر و تنظیم مقاله نقد – طرح چند سوال درباره نقد شعر – نوشتن مقاله نقد عملی شعر – نگاهی به شیوه‌های جدید و امروزی نقد ادبی.
در 5 فصل بخش نثر درباره درک یک قطعه نثر، چند نمونه از درک یک قطعه نثر، تنظیم پاسخ تحلیلی، بحث در مورد جزئیات داستان و تنظیم چهارچوب مقاله نقد و نوشتن مقاله نقد عملی نثر می‌خوانیم.
و در انتها می‌رسیم به 4 فصل اختصاص‌یافته به نمایشنامه: درک گزیده یک نمایشنامه و چند نمونه از آن – تنظیم پاسخ تحلیلی – نوشتن مقاله نقد عملی نمایشنامه – چند توصیه مهم درباره نقد ادبی.
همان‌طور که در عناوین فهرست‌وار محتوای کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی دیدید، روش کار این کتاب برپایۀ مثال‌های عملی و کاربردی است. به‌عنوان یک توصیه؛ بهتر است قبل از شروع مطالعه کتاب، شعری را که دوست دارید انتخاب کنید و گام به گام با نویسندگان کتاب پیش بروید و درنهایت یک نقد برای شعر محبوب‌تان خواهید نوشت! همین کار را برای بخش نثر و نمایشنامه هم انجام دهید؛ و در آخر خواهید دید که هم یک کتاب خوب مطالعه کرده‌اید و هم 3 نمونه نقد ادبی علمی نوشته‌اید.
و آخر…
کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی برای دانشجویانی که از رشته‌های دیگر به ادبیات تغییر رشته می‌دهند بسیار مفید است. این کتاب می‌تواند جای خالی آموزش‌هایی را که در دورۀ کارشناسی ندیده‌اید پُر کند. زبان سلیس و روان این کتاب به افرادی که می‌خواهند برای اولین‌بار نقد ادبی را یاد بگیرند خیلی کمک می‌کند. در مرحله بعد هم مطالعۀ کتاب‌هایی مانند کتاب درباره نقد ادبی دکتر فرزاد و کتاب نقد ادبی دکتر شمیسا می‌تواند سرآغاز نگاهی جدی‌تر به نقد ادبی و رسیدن به کتاب‌های تخصصی‌تر نقد باشد.
جان پک و مارتین کویل نویسندگان کتاب روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی هستند. این کتاب با قیمت 2300 تومان! (البته نسخه‌ای که من دارم چاپ اول سال 1382 است!) توسط نشر مروارید و با ترجمه‌ای از دکتر سرورالسادات جواهریان چاپ شده است. اگر این یادداشت برایتان سودمند بود، لطفا یادداشت‌های دیگر بخش معرفی کتاب وبلاگ را هم بخوانید؛ و اصلا هم نگران قیمت کتاب‌ها نباشید! بازار کتاب‌های دست دوم همیشه می‌تواند گزینۀ روز میز شما برای تهیه بهترین کتاب‌ها باشد.