نام وی محمد، لقبش جمال‌الدین، و اسم پدرش عبدالرزاق بود. جمال‌الدین در شهر اصفهان متولد شد، ولی تاریخ ولادت و رحلت او مشخص نیست؛ البته برخی تاریخ وفات او را سال 588 هجری نوشته‌اند. باری، وی از شاعران برجسته قرن ششم هجری ایران بوده است. علاوه بر دیوان جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی که اینجا دانلود خواهید کرد، وی دیوانی هم به زبان عربی داشته است. آخرین نکته هم این که یکی از فرزندان استاد جمال‌الدین، به‌نام کمال‌الدین اسمعیل اصفهانی، نیز شاعری شناخته‌شده است و معرفی و دانلود دیوان وی نیز در وبلاگ هست.
ترکیب‌بند جمال‌الدین اصفهانی در نعت رسول اکرم (ص) معروف است که چند بیت آغازین آن را می‌نویسم:
ای از بر سدره شاهراهت * وی قبۀ عرش تکیه‌گاهت
ای طاق نهم رواق بالا * بشکسته ز گوشۀ کلاهت
هم عقل دویده در رکابت * هم شرع خزیده در پناهت
ای چرخ کبود ژنده‌دلقی * در گردن پیر خانقاهت
مه طاسک گردن سمندت * شب طره پرچم سیاهت
جبریل مقیم آستانت * افلاک حریم بارگاهت
چرخ ارچه رفیع، خاک پایت * عقل ارچه بزرگ، طفل راهت
خوردست خدا ز روی تعظیم * سوگند به‌روی همچو ماهت
ایزد که رقیب جان خرد کرد * نام تو ردیف نام خود کرد…
نمونه شعرهای جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی
یک‌روز اگر زانکه تو را با تو گذارند * بس قصۀ بیداد تو کز خون بنگارند
بس بی‌گنهان کز تو سحرگاه بنالند * بس بیوه‌زنان کز تو شبانگاه بزارند
بس خاک که از دست تو ریزند به‌سر بر * بس آب که از جور تو از دیده ببارند
غافل مشو ای خفته که از ظلم تو هر شب * در حضرت ایزد ز تو در سجده هزارند
گیرم ز کسی شرم نداری و نترسی * تا پیش تو عیب تو همی گفت نیارند
باری ز خدا هم بنترسی تو که در حشر * این کرده و این دیده همی بر تو شمارند
بس شرم و خجالت که تو را خواهد بودن * گر آینۀ فعل تو در روی تو دارند
این ناز و تنعم که تو در پیش گرفتی * شک نیست که خوش می‌گذرد گر بگذارند
یا ز چشمت جفا بیاموزم * یا لبت را وفا بیاموزم
پرده بردار تا خلایق را * معنی والضحی بیاموزم
تو ز من شرم و من ز تو شوخی * یا بیاموز یا بیاموزم
بارها چرخ گفت می‌خواهم * که ز طبعش جفا بیاموزم
پرده عالمی دریده شود * گر ازو یک نوا بیاموزم
نشوی هیچ‌گونه دست‌آموز * چه کنم تا تو را بیاموزم؟
به کدامین دعات خواهم یافت؟ * تا روم آن دعا بیاموزم
از خیالت وفا طلب کردم * گفت کو، از کجا بیاموزم؟
گفتم آخر نیاییم در چشم؟ * گفت اول شنا بیاموزم
فلک با اهل معنی خود به‌کین است * نه بر من می‌رود این ظلم تنها
مرا دی برگذشت از عمر و امروز * ز دی بدتر گذشت، ای وای فردا
چنان سیرم ز جان کز غصه هرروز * کنم صد ره گذر بر مرگ عمدا
سگان را حشمت و ما را تحسّر * خران را دولت و ما را تمنّا
خطا فتاده دلم را اگر گمان برده‌ست * که جز به‌مرگ ز دست غم فلان بجهد
چه سود در قفس تنگ ناله‌کردن زار * نه مرغ زیرکی؟ ار زیرکی قفس بشکن
کار دل سخت بدافتاد درین‌بار که او * به‌کف سخت‌دل بدجگری افتادست
دانلود دیوان جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی
عنوان کامل: دیوان کامل استاد جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی؛ سرآمد قصیده‌سرایان ایران در سده ششم
تصحیح و حواشی: حسن وحید دستگردی
تاریخ انتشار: مردادماه 1320
ناشر: چاپخانۀ ارمغان
تعداد صفحات: 274 صفحه پی‌دی‌اف
حجم فایل: حدود 74 مگابایت
برای دانلود دیوان جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی با تصحیح وحید دستگردی روی لینک کلیک کنید. در انتها به این نکته نیز باید اشاره کنم که این دیوان در سال 1391 توسط نشر سنایی هم منتشر شده است و چاپ‌های جدید دیوان نیز از سوی انتشارات نگاه انجام شده است. برای دانلود دیگر دیوان‌های نایاب و کمیاب شاعران ایرانی، وارد بخش معرفی کتاب شوید یا از امکان جست‌وجو در وبلاگ استفاده کنید.