یکی از آثار نسبتاً کوتاه، ولی عمیق و سنگین میرچا الیاده کتاب مقدس و نامقدس است. الیاده این کتاب را نخستین‌بار در سال 1956 میلادی منتشر کرد. هدف از این رساله، تهیۀ مقدمه‌ای کلی و مستدل بر مطالعۀ پدیدارشناختی و تاریخی وقایع دینی است. در یادداشت پشت کتاب می‌خوانیم:
«الیاده در این اثر رفتار انسان متدین را در کنش و واکنش آن با وحشت‌ها و عقل او مطالعه می‌کند و در سراسر اثر خود، این جنبۀ دوم را در جامعه‌های باستانی و شرقی پی می‌گیرد. به‌گفتۀ خودش، این کتاب کوچک ممکن است به‌منزلۀ مقدمه‌ای کلی، نه مطالعه‌ای دقیق، بر تاریخ ادیان به‌کار آید. در این کتاب کیفیات مکان‌ها، زمان‌ها و اشیاء مقدس و موقعیت مشترک انسان‌های باورمند در جهانی که با ارزش‌های مذهبی پر شده است توصیف می‌شود.»
فهرست کتاب
مقدمه
- هنگامی که مقدس خود را متجلی می‌سازد
- دو شیوۀ بودن در جهان
- مقدس و تاریخ
فصل اول. مکان مقدس و مقدس‌ساختن جهان
- همانندی مکان و تجلی قدسی
- تجلیات خدا و آیات
- هیولا و کیهان
- تقدیس یک مکان = تکرار کیهان‌آفرینی
- مرکز جهان
- «جهان ما» همیشه در مرکز قرار داشته
- شهر-کیهان
- مسئول آفرینش جهان
- کیهان‌آفرینی و قربانی برای ساختمان
- معبد، کلیسای صدر مسیحیت، کلیسای جامع
- بعضی نتایج
فصل دوم. زمان مقدس و افسانه‌ها
- بقای نامقدس و زمان مقدس
- معبد-زمان
- تکرار سالیانۀ آفرینش
- نوزایش با بازگشت به زمان بنیان‌ها
- زمان جشن و ساختار جشن‌ها
- به فواصل معین با خدایان هم‌زمان شدن
- افسانه = سرمشق نمونه‌ای
- افسانه‌های واقعیت‌بخشنده
- تاریخ مقدس، تاریخ، تاریخ‌گرایی
فصل سوم. تقدس طبیعت و دین کیهانی
- مقدس آسمانی و خدایان آسمانی
- خدای دوردست
- تجربۀ مذهبی حیات
- جاودانگی نمادهای آسمانی
- ساختار نمادگرایی وابسته به آب
- تاریخ نمونه‌ای غسل تعمید
- کلیت (جامعیت) نمادها
- زمین مادر
- زادن روی زمین: خواباندن کودک روی زمین
- زن، زمین و باروری
- نمادگرایی درخت کیهانی و نمادگرایی نشو و نمای نباتی
- از تقدس درآوردن طبیعت
- تجلیات کیهانی دیگر
فصل چهارم. وجود انسان و حیات تقدیس‌شده
- وجود آشکار (گشوده) بر جهان
- تقدیس حیات
- جسم-خانه-کیهان
- گذر از میان دروازۀ باریک (تنگ)
- آیین‌های گذر
- پدیدارشناسی آشناسازی
- جوامع مردان و جوامع زنان
- مرگ و آشناسازی
- تولد دوباره و تولد روحانی
- مقدس و نامقدس در جهان امروزی
فصل پنجم. بررسی ترتیب تاریخی
«تاریخ مذهب» به‌مثابه شاخه‌ای از علم
اطلاعات کتاب مقدس و نامقدس
عنوان انگلیسی: The Sacred and the Profane
نویسنده: میرچا الیاده (Mircea Eliade)
مترجم: نصرالله زنگویی
ناشر: سروش (انتشارات صدا و سیما)
اولین انتشار: سال 1375
نوبت انتشار: چاپ چهارم 1399
موضوع: اسطوره‌شناسی – کتاب‌های میرچا الیاده
تعداد صفحات: 176 صفحه
قیمت: 120.000 تومان
از کتاب مقدس و نامقدس میرچا الیاده چاپ دیگری هم با ترجمه بهزاد سالکی از نشر علمی و فرهنگی موجود است. این کتاب سال 1390 به چاپ سوم رسیده و پس از آن دیگر منتشر نشده است. من ترجمۀ نصرالله زنگویی را خوانده‌ام؛ ترجمۀ قابل قبولی است، ولی لغزش‌هایی هم در آن دیده می‌شود. درحال حاضر، فقط همین ترجمه در بازار موجود است.