کتاب کابوسهای روسی چهارمین دفتر از مجموعه اشعار حسین پناهی است که با عنوان چشم چپ سگ توسط نشر دارینوش منتشر شده است. سالهاست که کتابهای حسین پناهی را نخواندهام؛ و نوشتن این یادداشت را فرصتی میدانم تا یکی از کتابهای او را مرور کنم. شما هم اگر دلتان برای حسین پناهی تنگ شده، با من همراه بمانید تا پس از مرور زندگینامۀ او، نمونههایی از شعرهای این دفتر را با هم بخوانیم.
زندگینامۀ حسین پناهی
- حسین پناهی روز 6 شهریور 1335 در روستای دژکوه از توابعِ استان کهکیلویه و بویراحمد متولد شد.
- گرچه در کالبدشناسی پس از مرگ و بر اساس آزمایش DNA زمان تولدش 6 شهریور 1339 تشخیص داده شد.
- پدرش علیپناه و مادرش ماهکنیز نام داشت.
- در سال 1337 پدرش را از دست داد. (چطور میشود؟! از دست این آزمایشهای DNA الکی!)
- در سال 1341 به مکتبخانۀ دژکوه رفت.
- در سال 1345 دورۀ ابتدایی را تمام کرد.
- در سال 1346 به سوق رفت تا کلاس ششم را آنجا بخواند.
- در سال 1347 به بهبهان رفت و سیکل گرفت.
- در سال 1351 به قم رفت تا طلبگی کند.
- در سال 1354 درس حوزه را رها کرد؛ به شوشتر رفت و یکسال در آنجا معلمی کرد.
- در سال 1355 در اهواز مقیم شد و به مشاغل گوناگونی مشغول شد.
- در سال 1356 به دژکوه برگشت و با شوکت ازدواج کرد.
- در سال 1357 دوباره به اهواز برگشت و در کتابخانهای مشغول بهکار شد.
- در همین سال اولین فرزندش، لیلا، متولد شد.
- در سال 1359 به جبهه رفت و در بخشهای فرهنگی مشغول بهکار شد.
- در همین سال دومین فرزندش، آنا، بهدنیا آمد.
- در سال 1360 به تهران مهاجرت کرد و بهمدت یکسال در یکی از مقبرههای خصوصی امامزاده قاسم ساکن شد.
- در این سال در گروه تئاتر آناهیتا فعالیت کرد.
- در سال 1361 برای نخستینبار نمایشنامهنویسی را تجربه کرد.
- یک گل و بهار را نوشت و نمایشِ خوابگردها را کارگردانی کرد.
- در سال 1362 آسانسور را نوشت.
- سپس تلهتئاتر سرودی برای مادران را نوشت و کارگردانی کرد.
- در سال 1363 سومین فرزندش، سینا، متولد شد.
- در همین سال برای نخستینبار بازی در تلهتئاترهای تلویزیونی را تجربه کرد.
- در سریالِ محلۀ بهداشت بازی کرد و بهسبکِ آمریکایی را نوشت.
- در سال 1364 به استخدام صداوسیما درآمد.
- در سریال گرگها بازی کرد.
- او در این سال دلشیر، و دو مرغابی در مه را نوشت.
- در سال 1365 برای اولینبار وارد بازیگری در سینما شد و در فیلمهای سینمایی گال، گذرگاه، و تیرباران بازی کرد.
- در همین سال در تلهتئاترهای دو مرغابی در مه، و آسانسور نیز بازی کرد.
- در سال 1366 سریال تلویزیونی ماجراهای رونالد و مادرش را کارگردانی کرد.
- سپس در تلهتئاتر در آیینۀ خیال بازی کرد.
- در سال 1367 نخستین شعرهایش را نوشت.
- در همین سال در فیلمهای سینمایی در مسیر تندباد، هِی جو، ارثیه، و نار و نِی بازی کرد.
- در سال 1368 مادرش را از دست داد.
- در این سال در فیلم سینمایی رازِ کوکب بازی کرد و مجموعۀ من و نازی را نوشت.
- در سال 1369 در دو فیلم سینمایی چاوش، و سایۀ خیال هنرنمایی کرد.
- برای ایفای نقش در فیلم سایۀ خیال دیپلم افتخار بهترین بازیگر جشنواره فجر را برد.
- و کتاب پیامبرانِ بیکتاب را نوشت.
- در سال 1370 علاوه بر نوشتن کتاب کابوسهای روسی در 3 فیلم هم ایفای نقش کرد: اوینار، مردِ ناتمام، و مهاجر.
- در سال 1371 در فیلم سینمایی هنرپیشه بازی کرد و کتاب گوشِ بزرگِ دیوار را نوشت.
- در سال 1372 خروسها و ساعتها را نوشت، و من و نازی را منتشر کرد.
- در سال 1373 در دو فیلم سینمایی آرزوی بزرگ، و روزِ واقعه بازی کرد.
- در سال 1374 نوشتن، بازی و کارگردانی سریال بیبییون را برای تلویزیون برعهده گرفت. این سریال توقیف شد و چندسال بعد نسخۀ سانسورشدۀ آن بهنمایش درآمد.
- کتاب دو مرغابی در مه را نیز در این سال منتشر کرد.
- در سال 1375 آلبومی از دکلمههای حسین پناهی با نام ستارهها منتشر شد.
- و در سریالِ دزدان مادربزرگ نیز ایفای نقش کرد.
- در سال 1376 نمایش چیزی شبیه زندگی را بهروی صحنه برد.
- کتابهای چیزی شبیه زندگی، بیبییون، و خروسها و ساعتها را نیز در این سال منتشر کرد.
- در سال 1377 در فیلم سینمایی کشتی یونانی بازی کرد.
- در سال 1378 به نوشتن دیالوگهای سریال امام علی و بازی در آن پرداخت.
- در سال 1379 در سریال یحیی و گلابتون بازی کرد.
- در سال 1380 در سریال آژانس دوستی بازی کرد.
- در سال 1381 مجموعۀ نمیدانمها را نوشت.
- در سال 1382 در سریال آوازِ مه بازی کرد.
- در همین سال مجموعۀ سالهاست که مردهام را نیز نوشت.
- در سال 1383 تصمیم گرفت مجموعه کامل اشعارش را گردآوری کند.
- حسین پناهی در روز 14 مرداد 1383 در منزل شخصیاش در خیابان جهانآرا بر اثر ایست قلبی (گزارش پزشکی قانونی) چشم از جهان فرو بست.
- پیکر او روز سهشنبه 21 مرداد در دژکوه بهخاک سپرده شد.
- آلبوم دکلمۀ آخرین سرودههایش با نامِ سلام، خداحافظ توسط دارینوش منتشر شد.
- هفت دفتر و مجموعۀ کامل اشعار حسین پناهی با نام چشمِ چپِ سگ توسط موسسه فرهنگی هنری دارینوش در اردیبهشت 1384 منتشر شد.
تکههایی از شعرهای حسین پناهی از کتاب کابوسهای روسی
در این قسمت از یادداشت معرفی کتاب میخواهم چندخطی از شعرهای طولانی حسین پناهی را از کتاب کابوسهای روسی انتخاب کنم تا با هم بخوانیمشان.
وقتی مادری بمیرد
قسمتی از فرزندان خود را
با خود زیر گِل خواهد برد!
ما باید مادرانمان را دوست بداریم!
وقتی اخم میکنند وُ
بیدلیل وسایل خانه را بههم میریزند!
ما باید بدویم،
دستشان را بگیریم
تا مباد که خداینکرده
تب کرده باشند!
ما باید پدرانمان را دوست بداریم!
برایشان دمپاییِ مرغوب بخریم
و وقتی دیدیم به نقطهای خیره ماندهاند
برایشان یک استکان چای بریزیم!
باید دوست بداریم،
قبل از آنکه
همهچیز به خاطره مبدل گردد!
تا طوفان نباشی
نمیتوانی احساساتِ طوفانهای دیگر را درک کنی!
پدرم تلاش میکرد تا یک نوع ماهی در خشکی پرورش دهد
و سرانجام بعد از شکستهای پیدرپی
به این نتیجه رسید
که آسمان یک دریای باژگونهست وُ
پرندگان اکثراً ماهی هستند!
ما ماهیهای اوزونبرون
محکوم به ماهیتابۀ واقعیتیم!
پس اینها همه اسمش زندگی است…
دلتنگیها،
دلخوشیها،
ثانیهها،
دقیقهها…
حتی اگر تعدادشان
به دو برابرِ آن رقمی که برایت نوشتهام برسد!
ما زندهایم
چون بیداریم!
ما زندهایم
چون میخوابیم
و رستگار وُ سعادتمندیم
زیرا هنوز بر گسترۀ وسیعِ ویرانۀ وجودمان
پانشینی برای گنجشکِ عشق باقی گذاشتهایم!
ما را
با دوستداشتن
از خانۀ خدا به زمین فرستادهاند!
و در کتاب گناهان کبیره
برای انسان
چه گناهی را سراغ داری
که بزرگتر از تکرارِ تجربههایش باشد؟
پس عشق
اغراقِ مقدسِ سادهترین نیازهای سالمِ بشریست!
عشق
این آتش!
این بیقراریِ جاوید!
چه مصیبتی!
چه مصیبتی!
رنجِ داستایفسکی را بکشی
بیآنکه سطری جنایت و مکافات نوشته باشی
و دلخوشِ حواسپرتیهای چخوفانهات باشی
بیآنکه خالقِ حتی یک مرغ دریایی باشی
با من بلندبلند بخند
تا همسایههای شک کنند به اینکه
نکند ما خوشبختیم!
اگر دلیل دوستیها صرفاً دانش آدم باشد
کتابخانهها
شایستهترین دوست در دوستی خواهند بود…
زیرا پای دلت را لگد نمیکنند
و قند و چاییات را هدر نمیدهند
و بهموقع ساکتند
و بهموقع حرف میزنند…
سختیِ زندگی
فقط در همین صد سالِ اول زندگی است!
بعد همهچیز درست خواهد شد!
مطمئن باش!
همچنان که من مطمئنم
و به همین دلیل است که اکنون
درِ دومین قوطیِ سیگارِ زَرم را باز کردهام!
در یک نگاه
عنوان: کابوسهای روسی
شاعر: حسین پناهی
مجموعه: چشم چپ سگ (دفتر چهارم)
ناشر: دارینوش
اولین انتشار: بهار 1384
نوبت انتشار: چاپ سوم 1389
تعداد صفحات: 120 صفحه
قیمت: 30000 تومان
شما کدام شعر از حسین پناهی را از الان در خاطر دارید؟ لطفاً برایم بنویسید تا یادداشت معرفی کتاب کابوسهای روسی حسین پناهی پُربارتر شود. ممنونم.