اگر بخواهم فهرستی از بهترین کتاب‌های غیرداستانی موجود در بازار کتاب کشور تهیه کنم، قطعاً یکی از آنها کتاب روح پراگ ایوان کلیما خواهد بود. این کتاب مجموعه‌ای است از یادداشت‌ها و مقالات کلیما و آیینه‌ای است از زندگی دشوار و مصیبت‌وار او. با این تعبیر، این کتاب به‌نوعی زندگینامه ایوان کلیما نیز هست. کلیما در پیشگفتار کوتاه خود اندکی درباره این کتاب توضیح داده است؛ در بخشی از آن می‌خوانیم:
«در انتخاب قطعات برای این کتاب کوشیده‌ام موضوعات و ژانرها تنوع داشته باشند، تا حدودی برای اقناع خوانندگان انگلیسی‌زبان که متوجه شوند نویسندگان ممنوع‌القلم و سرکوب‌شده هم صرفاً علائقشان محدود به مسائل سیاسی نمی‌شود و علائقی مشابه علائق دیگر نویسندگان در هر جای این جهان دارند… مقالات این کتاب در عرض 15 سال نوشته شده‌اند، اگرچه اکثر آنها مربوط به سه سال گذشته است.»
فهرست کتاب روح پراگ
این کتاب پس از پیشگفتار، از 5 بخش تشکیل شده است. در ادامه عناوین مقالات و یادداشت‌های هر بخش را می‌نویسم.
بخش اول
- یک دوران کودکی غیرمعمولی
- چگونه شروع کردم
- ادبیات و حافظه
- روح پراگ
- محاسن غیرمنتظرۀ سرکوب
بخش دوم
- فقر زبان
- پایان تمدن
- نمک – گرانبهاتر از طلا
- امید
- قهرمانان عصر ما
- دستورالعمل خوشبختی
- تاملی کوتاه درباره زباله
- گفت‌وگو با روزنامه‌نگارها
- صداقت
بخش سوم
- آدم‌های قدرتمند و آدم‌های بی‌قدرت
- فرهنگ علیه توتالیتاریسم
- شروع و پایان توتالیتاریسم
بخش چهارم
- درباره ادبیات مذهب سکولار
- سنت ما و محدودیت رشد
بخش پنجم
- شمشیرها پیش می‌آیند؛ فرانتس کافکا و منابع الهامش
- پی‌نویس‌ها
جملاتی از کتاب روح پراگ ایوان کلیما
امّا از همۀ چیزهایی که دیده بودیم این را یاد گرفته بودیم که نگاهمان به هر مرحلۀ بعدی ناشناخته توام با انتظار بدترشدن وضع باشد.
امّا به احتمال قوی‌تر وقتی که انشایم را می‌نوشتم به‌یکباره و به‌صورتی غیرمنتظره پی بردم که نوشتن چه قدرت رهایی‌بخشی به آدم می‌دهد. نوشتن به آدم این قدرت را می‌دهد که وارد زمان‌هایی شوی که در زندگی واقعی دور از دسترس هستند، حتی ورود به ممنوع‌ترین مکان‌ها. فراتر از این، نوشتن این قدرت را به آدم می‌دهد که هر کسی را به مهمانی خود دعوت کنی.
در آن زمانی که رژیمی جنایتکار قواعد قانون را به کلی زیر پا می‌گذارد، در آن زمانی که جرم و جنایت مجاز شمرده می‌شود، در آن زمانی که عدۀ معدودی که فراتر از قانون هستند می‌کوشند دیگران را از شان و کرامت و حقوق اولیه‌شان محروم کنند، اخلاق مردمان عمیقاً آسیب می‌بیند.
مثل بسیاری از کسانی که از این جنگ جان سالم به‌در بردند زمانی طول کشید تا درست متوجه شوم که غالباً این نیروهای خیر و شر نیستند که با یکدیگر نبرد می‌کنند، بلکه صرفاً نیروهای شر متفاوتند که با همدیگر برای سلطه بر جهان رقابت می‌کنند.
برای یک نویسنده، هر تجربه‌ای، حتی هولناک‌ترین تجربه‌ها، مفید است، به‌شرطی که بتواند از آنها جان به‌در ببرد.
هیچ اندیشه‌ای در این دنیا آنقدر خوب و خیر نیست که بتواند تلاشی تعصب‌آمیز برای به کرسی نشاندن آن اندیشه را توجیه کند، تنها امید نجات در جهان این دوران تساهل و تسامح است.
در این کشور، همه احساس می‌کنند که کلاه سرشان رفته است و بنابراین فکر می‌کنند که حق دارند سر دیگران کلاه بگذارند.
اطلاعات کتاب
عنوان انگلیسی: The Spirit of Pragae and Other Essays [1995]
عنوان فارسی: روح پراگ
نویسنده: ایوان کلیما (Ivan Klima)
مترجم: خشایار دیهیمی
ناشر: نشر نی
نوبت انتشار: چاپ 21 سال 1400
موضوع: سرگذشت‌نامه – یادداشت‌های سیاسی
تعداد صفحات: 229 صفحه
قیمت: 68000 تومان
از کتاب روح پراگ ایوان کلیما ترجمۀ دیگری با عنوان «روح پراگ و چند مقاله دیگر» با ترجمۀ فروغ پوریاوری در بازار موجود است. این ترجمه را انتشارات آگه منتشر کرده، و چاپ سیزدهم آن در سال 1401، 82000 تومان قیمت‌گذاری شده است. اگر این ترجمه را خوانده‌اید، لطفاً نظرتان را درباره کیفیت آن در بخش دیدگاه‌ها بنویسید. برای آشنایی با دیگر کتاب‌های خواندنی و جذاب وارد بخش معرفی کتاب وبلاگ شوید.